دومین سخنرانی هدا خموش در اجلاس اسلو

به نام آزادی و برابری!

به احترام و یاد تمام دختران و زنان افغانستان که اسارت را نمی‌پذیرند.

آقایان، خانم‌ها، درود بر شما

از روز جمعه ۲۱ جنوری که برای انعکاس صدا و مطالبات زنان و مردان آزاده از کابل به اسلو دعوت شدم، میلیون‌ها زن و مرد افغانستان در داخل و خارج کشور به من انرژی دادند و انتظار دارند تا خواسته‌های مشروع و بر‌حق شان را مطرح کنم.

تاکید می‌کنم که من برای مذاکره نیامده‌ام بلکه برای طرح خواست‌ها و مطالبات مردم به خصوص زنان اینجا هستم.

من دیروز از شرایط سرکوب، ترور و اختناق حاکم بر افغانستان پسا ۱۵ اگست گفتم. از سرنوشت همه زنان معترض به نیکی آگاه هستید. نیازی به تکرار آن نمی بینیم.

دیروز آقای متقی به نمایندگی از طالبان گفت که با همکاران خویش تماس گرفته تا سرنوشت دختران دستگیر شده در کابل و بلخ را پیگیری و روشن کند. آقای متقی به من گفت: بیایید کابل تا با هم و با معترضین حرف بزنیم.

ما زنان در این حرف‌ها تناقض می‌بینیم و آن را تلاشی به منظور انحراف ذهنیت عامه می‌دانیم. این‌ جا در برابر جامعه جهانی برای به دست ‌آوردن پول‌های بلوکه شده و کسب مشروعیت و اعتماد یک چیز مطرح می‌شود اما در عمل، در خیابان‌ها، خانه‌ها و در شهرهای افغانستان، طالبان سرکوب، ترور و وحشت به راه انداخته اند. آنان در این ۵ ماه و ۹ روز، با زنانی که بار‌ها با تظاهرات مسالمت آمیز در کابل و بلخ و هرات و دیگر شهر‌ها به خیابان‌ها برآمدند، سخنی از صحبت و مذاکره نگفتند.

برعکس زنان را سرکوب، ترور، و انسان زدایی کردند.

تا دیروز از مردم افغانستان در عملیات‌های نظامی شما و طالبان به عنوان سپر استفاده می‌شد و حالا از زنان معترض، از فقر و فاجعهٔ موجود به عنوان اهرم فشار استفاده می‌شود. ما در برابر هرگونه اسارت جنسیتی و سرکوب اقوام تحت ستم تلاش و مبارزه می‌کنیم.

ما به هیچ صورتی طالبان را به عنوان حکومت ولو بالفعل نمی‌شناسیم. تجربهٔ پنج ماه گذشته نشان داد که طالبان نه به عنوان دولت بالفعل، بل به عنوان یک مجموعه ملیشه‌های خود سر و جنگ سالار عمل می کنند. دست گیری زنان و مردان بدون روند و مجوز قانونی، داخل شدن به حریم خصوصی ما در نیمه شب و زندانی کردن ما در خانه‌های شخصی و انکار از این همه جنایت از ویژگی‌های جنگ سالاران و ملیشه‌های غیر مسئوول است. سخنگویان شان آشکارا از حق دربند کشیدن، زندانی کردن و مجازات مخالفان خود سخن می‌گویند. پیش از هر مساله دیگر طالبان یک پرسش آغازین را پاسخ دهند و آن این است که چی کسی به طالبان حق حکمرانی بر ما را داده اند؟

عده‌ای هستند که پافشاری می‌کنند، گویا طالبان نمایندگان مردم افغانستان استند. و یا این که مردم افغانستان سنتی هستند. و یا این که مردم افغانستان اهلیت دموکراسی، حقوق زن، حقوق بشر و آزادی بیان را ندارند.

نه، خانمها و آقایان!

هیچ مردمی در این بیست سال آخر به اندازهٔ ما در راه دموکراسی، آزادی بیان، حقوق زن، حقوق بشر، آموزش و دانایی قربانی نداده است. ما به قیمت زندگی خود، به قیمت قطع اعضای بدن خود توسط ملیشه‌های همین‌هایی که شما امروز میزبان‌شان استید، در انتخابات شرکت کردیم.

فهرست روزنامه نگاران و روشنفکران قربانی شده در دنیا را ببینید. وطن من در اول این فهرست است. این‌ها قربانی‌های ما در راه آزادی بیان اند زیرا شما اختیار ما را در دست این گروه سپردید که از دو سال به این سو اعتماد شما را به دور انگشتان خود می‌چرخاند. اینها به کدام حرف‌شان، قول شان وفا کرده اند که امروز انتظار دارید تا با این‌ها مذاکره شود و این‌ها تعهداتی بسپارند؟

متاسفانه جامعه جهانی ما را در ناگزیری انتخاب طالبان قرار داده است. چرا ما باید مجبور باشیم که طالبان را بپذیریم؟ ما مجبور نیستیم که میان تسلیم شدن به طالبان و یا آغاز دوبارهٔ همه چیز از صفر، یکی را انتخاب کنیم. ما یک جامعه بدوی نیستیم که هیچ اصول و معیار‌های ارزشی و اخلاقی خود گردانی و دولت‌داری را نداشته باشیم. ما یک جامعه مبتنی بر قانون اساسی بودیم. طالبان به چی حقی آن قانون اساسی را به صورت قهرآمیز و یک جانبه ملغا کردند؟ طالبان چرا شالوده‌های حقوقی دولت پسا ۲۰۰۱ را نابود کردند؟ چی کسی به آنها چنین حقی را داد تا همه دولت و جامعه افغانستان را مصادره کنند؟

دوام این وضعیت شاید برای جامعه جهانی قابل قبول باشد. آن‌ها می‌توانند بگویند که این وضع بهتر از هیچ است و یا ما بدیلی برای طالبان نداریم. اما برای ما به هیچ وجه قابل پذیرش نیست. ما نمی‌خواهیم که با تدوام این وضعیت طالبان همه روزه از ما قربانی بگیرند و انسان‌ها را به برده‌های افکار و قدرت خودش مبدل کنند.

خانم ها و آقایان،

من از این گروه چیزی نمی‌خواهم. چون این‌ها به این که قابل اعتماد نیستند، شهرت دارند. این‌ها اعتقاد دارند هر ناروایی که به خاطر هدف گویا نیک شان می‌کنند، گناه ندارد چون خود را سربازان دین و خدا می‌دانند.

من به جامعه جهانی مراجعه می‌کنم‌. خواست هم‌نسلانم را با شما در میان می‌گذارم. شما قدرت دارید. منابع دارید. امکان برگزاری چنین مجالس را دارید. می‌توانید از این گروه تضمین بگیرید که:

1. تمامی زندانیان سیاسی منجمله معترضان مدنی در تمام شهر‌های افغانستان به شمول بلخ، هرات و کابل فورا رها شوند؛

2. شورای با صلاحیت و مستقل از سوی سازمان ملل، متشکل از خانواده آسیب‌دیدگان و قربانیان، نمایندگان مردم، نهادهای مستقل بین‌المللی حقوق بشر جهت نظارت و بررسی رفتار و سیاست‌های طالبان تشکیل شود؛

3. هر نوع خشونت از سوی تفنگ‌داران طالب علیه زنان و هر نوع تعقیب، دستگیری و زندانی ساختن افراد ملکی که تظاهرات مسالمت آمیز دارند، متوقف شود؛

4. مطالبه زنان “نان، کار، آزادی” باید تامین شود. آزادی، حقوق برابر از جمله کار و آموزش برای همه بدون قید و شرط تضمین گردد.

از نمایندگان جهان می‌خواهم که وقتی در مورد افغانستان با گروه طالبان مذاکره می‌کنید، لطفا کودکان و دختران خود را به یاد داشته باشید. کودکان و دختران افغانستان فقط در شرایط متفاوت که نتیجه رقابت جهانی و منطقه‌ای بوده، به چنین اسارتی در آمده اند. کودکان و دختران افغانستان تفاوتی از نظر حقوق انسانی با کودکان شما ندارند. لطفا آیندهٔ آنها را معامله نکنید.

در دراز مدت، امنیت و مصونیت تنها در پرتو حکومت قانون ممکن است. ما خواهان اعادهٔ قدرت به مردم هستیم. در گام نخست فصل دوم قانون اساسی باید اعاده گردد و جامعه جهانی از تطبیق آن نظارت کند. در گام بعدی مذاکرات همه جانبه، شفاف و جامع برای ایجاد سازمان دولت و نظام سیاسی جدید مطابق مقتضیات و نیازهای عصر امروز ما آغاز گردد.

بله، من بعد از نشست اسلو به کابل باز می‌گردم. من خطر برگشت به افغانستان را بهتر از هر کسی در اینجا می شناسم. اما من و میلیون‌ها زن جوان و پیر افغانستان مصمم هستیم از مقاومت و مبارزه ما برای “نان، کار و آزادی” دست نکشیم.

خانمها و آقایان،

من سخنانم را با پرسشی از نمایندهٔ وزارت خارجهٔ امریکا، آقای تام ویست به پایان می‌رسانم.

آقا، بیست سال پیش، ما از ناگزیری که خود در آن مقصر نبودیم، به دنیا اعتماد کردیم. خود را به جای یک پدر از افغانستان قرار بدهید. با وضعیتی که پدیده آورده‌اید، می توانید به دختر تان توصیه کنید به دنیا اعتماد کند؟

هدا خموش

۲۴ جنوری ۲۰۲۲

اسلو – ناروی