افغانستان بعد از سقوط نظام متحجر طالبان در ٢٠٠١ اگر دو موفقیت بزرگ داشته باشد، یکی فعالیت های مدنی/ مطبوعاتی”١” ودیگری اقدامات نسبتا ناموفق جهت تقویت حکومت داری با ثبات است. به ناموفق بودن حکومت داری نمی پردازم، این بحث مستلزم مقاله ای جدا گانه است.
چند نکته در مورد فعالیت های مدنی:
مطبوعات افغانستان با وجود انتقادات که متوجه انها است در مقایسه با مطبوعات کشور های همسایه ومنطقه پله های بلندی را پیموده است ودر وضعیت خوبی قرار دارد. اگر بخواهیم فعالیت مدنی/ مطبوعاتی با دموکراسی ها با ثبات جهان مقایسه کنیم راه دور ودرازی فرا راه ما قرار دارد.
فعالیت های مدنی/ مطبوعات در چند سال اخیر رونق قابل توجه داشت، رسانه ها رشد وظرفیت قابل ملاحظه دارند وفعالین مدنی در جهت نهادینه سازی نهاد ها ورشد شخصیت های مستقل مدنی گام هایی برداشتند، در افغانستان بی سابقه بود.
در سال های گذشته نهاد های مدنی باوجود چند دستگی به نحوی، هر نهاد از قومی یا گروهی به شکل اعلان نا شده متاثر بود، در موارد حساس بسیج شدند واقدم مشرک انجام شد؛ مانند حضور در جلسه لندن و دادخواهی برای قتل مظلومانه زنده یاد فرخنده.
چالش های فرا راه نهاد های مدنی وجود دارد؛
الف: مطبوعات :
١- استقلال مالی
٢- امنیت فعالین رسانه ها
٣- مصونیت وضمانت کاری کارمندان رسانه ها
۴- همکاری بیشتر جهت تقویت قانون پذیری و فرهنگ شهروندی.
۵- تقویت بیشتری ظرفیت های مسلکی
ب: فعالیت مدنی :
١- تقویت وهماهنگی نهاد ها وشخصیت های مستقل مدنی
٢- طرح طرزالعملی در مطابقت با فعالیت های جهانی مدنی جهت شناسایی نهاد ها وشخصیت های مستقیل مدنی و جلو گیری از نفوذ خزنده دولتی در نهاد ها وفعالیت های مدنی
٣- ایجاد یک نهاد هماهنگی به سطح کشور
۴-جلسه ای بورد رهبری وتصمیم گیری نهاد واحد مدنی سال یک بار.
۵- فعالیت وحمایت های بشری وداد خواهانه ای مدنی افغانستان شمول.
۶- گزارشات ربع وار و سالانه به مردم ارایه گردد.
از فعالیت ها مدنی / مطبوعاتی نسبتا راضی ام اما اگر بحث نقد به میان اید خالی از مشکلات نیست، در مواردی بالاتر از حد توجه شد و در مواردی توجه لازم صورت نگرفت.
یکی از مواردی که نهاد های مدنی/ مطبوعاتی به ان توجه نکردند، قباحت زدایی از طالبان/ تروریستان است. افراد در داخل وبیرون نظام طی سال های اخیر امدند طالبان را برادر خطاب کردند، غیر مستقیم طالبان وفرهنگ طالبان را وارد بخش هایی نظام نمودند و جایگزین کارمندان نسبتا مسلکی نظام نمودند، نهاد های مدنی خاموش بودند. صد ها تن از کدر ها، و متخصصان را سراغ داریم که در اثر طالب پروری، بی عدالتی وسیاست های قومی زمامدران بعد از طالبان از کشور فرار کردند، نهاد های مدنی خاموش بودند. تا هنوز نهاد های مدنی/ مطبوعاتی درین موارد اقدامات کافی ننموده اند.
یک مورد اخیر بعد افشای مرگ زبونانه ملا عمر بعد دو سال و چند ماه توسط بادارش ای اس ای بود، تعداد از هوداران طالبان وتروریستان که عملا از نهاد های دولتی مانند شورای عالی صلح معاش بلند در یافت می کنند پشت میز خطابه ای دولتی برای قاتل هزاران شهروند بی گناه این سرزمین رجز خوانی کردند. تا هنوز نهاد های مدنی در مورد عکس العملی لازم انجام ندادند.
من پیشنهاد می کنم، نهاد های مدنی داد خواهی کنند تا افرادی که در جلسه ای رجز خوانی رهبر تروریستان وقاتلان صد ها انسان مظلوم شرکت کرده اند از نهاد های دولتی بر طرف ومورد پیگرد حقوقی قرار گیرند.
١- منظور مطبوعات مستقل است.
اگر دقیق شویم میبینیم که درافغانستان فعالیت بنیادهای مدنی نسبت به فعالیت گروهای افراطی مذهبی وخرافی خیلی ضعیف بوده است و ضعیف میباشد. گروهای مذهبی صادر شده از پاکستان در گمراهی مردم خیلی موفقانه کار نموده اند در حالیکه آنها دین اسلام را به بیراهه کشانده اند. بنیاد های مدنی درقدم اول باید با رهبری دولتی کار نمایند و آنهارا تشویق نمایند تا از امکانات دولتی در محدود ساختن فعالیتهای گروه های صادر شده از پاکستان استفاده نمایند. این کار دولت هم بنفع دین و هم بنفع مردم میباشد.
یک چیز عرض شود و آن اینکه افغانستان فعلا” به یک موتری میماند که دریور آن آنرا به بیراهه میبرد، در چقری ها و درکند و کپل می اندازد. سواری های موتر و یا راکبین موتر هرچند چیغ و داد میزنند که ای دریور، ای موتر ران یک کمی عقلت را بکار بانداز و چشمت را باز کن این بیراهه است لطفا “سرک راست را تعقیب نما. دیوانه شدی؟ مارا جو جو نمودی. ولی موتر ران به حرف کسی گوش نمیدهد و راه خود در بیراهه دوام میدهد. نهاد های مدنی هم در همین موتر سوار است. هرچه چیغ بزند دریور گوش نمیدهد. بنآ” نقش دریور خیلی تعین کننده و مهم میباشد. اینکه رئیس جمهور ما کل قدرت دولتی را در اختیار گرفته و کشور را به لبه پرتگاه میبرد، از دست نهادهای مدنی چه خواهدشود. مهم آن بود که در انتخاب دریور تمام زور و توان خودرا بکار میبردید. و یک دریوری که به اصالت عقل و حقیقت اهتمام میداشت انتخاب مینمودید. رئیس جمهور خود میگوید که طالب را از زندانها رها میسازم. حق دارد مخالف سیاسی باشد، …وغیره. معلومدار که فاتحه خوانی کسیراکه نوکر استخبارات پاکستان بوده و هزاران هموطن خودرا بقتل رسانده و وتمام هست و بود کشور را در خوش خدمتی به پاکستان به خاک برابر ساخته است، اجازه میدهد.
اگرهیت رهبری نهادهای مدنی طور دموکراتیک از طرف اعضای این نهادها طور مستقل و بدون نفوذ دولت، انتخاب گردند، شاید بهبودی قابل ملاحظه ای در کار این نهادها بوجود آید. استقلال مالی میدان وسیعی را برای انجام فعالیت های مثمر نهادهای مدنی مساعد و مهیا کرده میتواند. دولت باید در تامین نیاز مالی نهادهای مدنی سهم بگیرد و سهم دولت باید توسط قانون معین شود تا اراکین دولت نتواند بخاطر تامین نیاز های مالی اعمال نفوذ نماید.